TRANSKRYPCJA VIDEO
Wyższa Szkoła Europejska im. ks. Józefa Tischnera
3 Podcast Administracja publiczna w polsce
Opis wygenerowany przez Skrybot
Dla tego filmu nie wygenerowano opisu.
Transkrypcja wygenerowana przez Skrybot
Ten projekt został zrealizowany przy wsparciu finansowym Komisji Europejskiej. Projekt lub publikacja odzwierciedlają jedynie stanowisko ich autora i Komisja Europejska nie ponosi odpowiedzialności za umieszczoną w nich zawartość merytoryczną. Izabela Szeląg, Instytut Aurea Libertas Administracja publiczna w Polsce Definicja, struktura, funkcje, przemiany Administracja publiczna, pojęcia, definicję Administrację publiczną można określić jako zespół działań, czynności i przedsięwzięć o charakterze organizatorskim i wykonawczym, prowadzonych na rzecz realizacji interesu publicznego przez różne podmioty, organy i instytucje na podstawie ustawy i w określonych prawym formach. Mając na uwadze powyższą definicję, można wskazać na cztery kluczowe dla administracji kategorii i obszary. Po pierwsze, administracja publiczna ze względu na swój organizatorski charakter to obszar władzy wykonawczej państwa. Mówiąc administracja, ma się de facto na myśli funkcjonowanie państwa.
Idąc dalej, można by stwierdzić, że administracja publiczna jest tym elementem, który stanowi o kondycji i jakości państwa. To po sprawności, jawności i zaufaniu do administracji publicznej ocenia się państwo jako całość. Dokonuje się ewaluacja systemu funkcjonowania państwa i jego obywateli. Drugi element przytoczonej powyżej definicji to cel działania administracji jakim jest interes publiczny. Tym samym administracja działa w imieniu i interesie państwa oraz jego obywateli. Trzeci element to systemowy charakter organizacji administracji publicznej. Administracja działa jako system, w ramach którego ułożone zostały różnego rodzaju instrumenty. Podmioty, organy, instytucje, procedury. W ostatnim w kolejności, ale bynajmniej nienajmniej ważnym elementem jest system prawa, na podstawie którego administracja publiczna podejmuje swoje działania.
Administracja działa na podstawie ustawy, czyli jej kompetencje i zakres działania wytyczony są przez przepisy prawa, a nad jej działaniami sprawowana jest kontrola. Z drugiej strony oznacza to, że działania administracji mają charakter wykonawcze. A zatem zawsze będą wtóre względem ustawy. Administracja publiczna działa na podstawie upoważnienia ustawowego. To prawo uruchamia działania administracji, nie na odwrót. Analizując struktury administracji publicznej w Polsce nie sposób nie odnieść się na wstępie do dwóch zasadniczych w tym obszarze mechanizmów, które wyznaczają kształt i porządek administracji w Polsce. Ma się w tym wzglęcie na myśli procesy centralizacji i decentralizacji oraz koncentracji i dekoncentracji administracji publicznej.
Cechą specyficzną administracji publicznej w Polsce jest dualizm jej struktury, czyli podział zadań i kompetencji między administracją rządową i samorząd terytorialny. Kwestia decentralizacji uregulowana została już w ustawie zasadniczej w artykule 163 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej, gdzie czytamy, że samorząd terytorialny wykonuje zadania publiczne, nie zastrzeżone przez konstytucje lub ustawy dla innych władz publicznych. Dualizm polega zatem na podziale administracji na rządową, której przydzielone są zadania w skali całego państwa oraz samorządową z działaniami realizowanymi w sferze regionalnej i lokalnej. Ważne, że administracja samorządowa wykonuje swoje zadania samodzielnie i na własną odpowiedzialność, stosując te same środki prawne co administracja rządowa, w tym także środki władcze.
W strukturze tej samorząd terytorialny posiada odrębno od państwa podmiotowość prawną, nad czym ochronę sprawują sądy administracyjne. Na kanwie tych rozwiązań bardzo specyficznie jawi się status i pozycja województwa w Polsce, gdzie z jednej strony województwo jest jednostką samorządową, z drugiej zastanowi podstawową jednostkę terenowej administracji rządowej. Podwrotnym do decentralizacji jest proces centralizacji władzy, czyli wszelkie sytuacje, kiedy te namocy ustawy, podmioty, dotychczas samodzielnej i niezależnej władzy centralnej, działające lokalnie lub regionalnie, zaczynają podlegać administracji rządowej i stają się elementem jej struktury. Przykładem tego typu działania była ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych z 2004 roku i likwidacja na jej podstawie 17 samorządowych kaskorych, a w ich miejsce powołane centralnego organu, czyli Narodowego Funduszu Zdrowia.
Drugi mechanizm determinujący przebieg funkcji przykładających się na kształt i strukturę administracji w Polsce to mechanizm koncentracji i dekoncentracji władzy publicznej. Taką koncentracją nazywamy skupienie procesu decyzyjnego w ręku organów centralnych. Ogólną tendencją jest zmniejszanie się liczby pośrednich szczebli, na których podejmowane są decyzje, jak również zmniejsza się liczba osób podejmujących decyzje. Odwrotnym procesem jest dekoncentracja, czyli przenoszenie, poprzez delegowanie, przekazanie, powierzenie zadań do organów niższego szczebla. Ważne, że wraz z powierzeniem zadań przekawalizowane są także uprawnienia do podejmowania decyzji, z tym, że wściśla określonych w zakresie i z utrzymaniem szerokiej ingerencji organów wyższego szczebla. Dekoncentracja przebiegać może pionowo.
Przeniesienie koncentracji na organy niższego szczebla w ramach jednego resortu, poziomo, resortowo pomiędzy organami tego samego szczebla, różnych resortów i skośnie, pomiędzy różnymi resortami i na różnych szczeblach hierarchii. Przykładem koncentracji i dekoncentracji najlepiej zaobserwować można na przykładzie działania jednoosobowych organów administracji publicznej, na przykład wojewody, prezydenta, starosty i tak dalej. Z pierwszą sytuacją mamy do czynienia wszędzie tam, kiedy na przykład wojewoda upoważnia urzędników do podejmowania w jego imieniu decyzji. Przykładem koncentracji zaś to wszystkie przejawy kontroli i nadzoru organów wyższego szczebla. Na przykład nadzór starosty nadpowiatowymi urzędami pracy czy uprawnienia wojewody do wydawania poleceń obowiązujących wszystkie organy administracji rządowej na terenie województwa, a w sytuacjach nadzwyczajnych również organy administracji samorządowej.
Struktura rządowej administracji publicznej w Polsce jest złożona. Wyróżniamy w tym względzie administrację centralną i terenową. Administracja rządowa kierują Rada Ministrów, czyli zespół powoływanych przez mianowanie na mocy decyzji politycznych. Rada Ministrów pracuje pod kierownictwem prezesa Rady Ministrów. W Radzie Ministrów skład wchodzą ministrowie, którzy w ramach przyznawanych konstytucyjnie i ustawowo-kompetencji decydują o zasadniczych kwestiach polityki państwowej. Kierują poszczególnymi działaniami administracji państwowej, sprawują polityczne kierownictwo nad wyspecjalizowanymi agendami administracji lub i wypełniają powierzony przez premiera zadania tzw. ministrowie besteki. Administrację centralną oprócz organów instytucji szczebla centralnego Rady Ministrów obejmuje także niezespoloną administrację rządową w województwie.
Nadzór nad nimi sprawuje właściwy minister lub centralny organ administracji rządowej, a także kierownicy innych jednostek organizacyjnych wykonujących zadanie administracji rządowej na terenie województwa, urzędy celne, urzędy statystyczne i zby skarbowe. Z kolei rządowa administracja terenowa, zwana potocznie także administracją wojewódzką, zbudowana jest w oparciu o wojewódzki podział administracyjny państwa. Obejmuje ona urząd wojewódzki oraz zezpoloną administrację województw, m. in. Państwowej Straży Pożarnej, Inspekcji Weterynaryjnej, Inspekcję Ochrony Środowiska. Na czele administracji wojewódzkiej stoi wojewoda, któremu ustawy przyznają kompetencję w zakresie sprawowania funkcji przedstawiciela rządu w terenie, zwierzchnika zezpalonej administracji rządowej oraz organu nadzoru nad jednostkami samorządu terytorialnego. Struktura administracji samorządowej opiera się na terytorialnym podziale administracji państwa.
Wyrażona została w instytucji samorządu terytorialnego jako Związku Ludzi, czyli ogółu mieszkańców jednostek zasadniczego podziału terytorialnego państwa, które na mocy prawa stanowi wspólnotę samorządową. Wyróżnia się trzy szczeble samorządu terytorialnego. Gminę, powiat i województwo. Gmina to podstawowa jednostka podziału terytorialnego państwa. Myśl Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej oraz ustaw ustrojowych gmina, działając zgodnie z przepisanymi do jej domniemanymi kompetencjami, wykonuje wszystkie zadania publiczne o charakterze lokalnym, które nie zostały zastrzeżone do kompetencji innych organów. Są to między innymi kompetencje dotyczące gospodarki komunalnej, pomocy społecznej, edukacji na poziomie podstawowym oraz ochrony porządku i bezpieczeństwa publicznego na poziomie lokalnym. Organy gminy wybierane są w drodze wyboru bezpośrednich.
Są nimi Rada Gminy, organ o kompetencjach stanowiących prawa i kontrolnych oraz wójt, burmistrz, prezydent, pełniący funkcję organów wykonawczego w gminie. Na wyższym szczeblu jednak bez żadnej zależności hierarchicznej stoi powiat, jako lokalna wspólnota terytorialna, strukturalnie obejmująca kilka gmin z obszarów jednego województwa. W kompetencjach powiatu znajdują się zadania o charakterze ponadgminnym, między innymi z zakresu porządku i bezpieczeństwa publicznego, zdrowia, pomocy społecznej, przeciwdziałaniu bezrobociu czy edukacji na poziomie ponadpodstawowym. Organami powiatu są Rada Powiatu wybierane w wyborach powszechnych oraz zarząd powiatu na czele ze starostą powiatowym. Zarząd powiatu wyłaniany jest przez Radę. Województwo to z kolei jednostka samorządowa o charakterze regionalnym. Cechą charakterystyczną jest przywołowany już wcześniej rządowo-samorządowy charakter województwa.
Z samorządowej województwa powierzono wykonanie zadań między innymi z zakresu polityki regionalnej, w tym przede wszystkim wyznaczenie kierunków rozwoju województwa, tworzenie warunków dla rozwoju gospodarczego itp. Organem o kompetencjach stanowiących i kontrolnych jest Sejmich Województwa wybierany podobnie jak w przypadku gminy i powiatu w wyborach bezpośrednich i powszechnych. Kompetencje wykonawcze przydzielone zostały zarządowi województwa na czele którego stoi marszałek. Nie skupiając się nadmiernie na kwestiach związanych z teorią administracji publicznej warto zwrócić uwagę na funkcjonowanie administracji, jako na element, który w znacznym stopniu systematyzuje i porządkuje te kwestie w ramach systemu państwowego. I tak w literaturze opisuje się funkcja administracji wynikająca z charakteru jak i o napełni. Główny podział przedstawia się następująco.
Pierwsza funkcja porządkowo-reglementacyjna, czyli władztwo administracyjne rozumiane jako oddziaływanie administracji na obywateli poprzez system nakazów i zakazów. Jako obszar wskazać można system ochrony i porządku i bezpieczeństwa publicznego i np. kodeks drogowy czy kodeks wykroczeń. Po drugie funkcje świadczenia usług, gdzie usługi dostarczane są bezpośrednio lub przez instytucje świadczące, czyli zaspokajanie potrzeb społecznych np. w obszarze edukacji zdrowia czy utrzymaniu czystości. Trzecie, regulacje rozwoju gospodarczego, czyli udział państwa w zarządzaniu gospodarką narodową, czy to poprzez regulacje i reglamentacje w postaci koncesji, pozwoleń, ale także przez ingerencję w gospodarkę czy samodzielne prowadzenie działalności gospodarcze.
Czwarte, funkcja wykonawcza, czyli wykonanie przepisów zarówno na gruncie prawa materialnego, jak i w zakresie stosowania odpowiednich co do materii miejsca i czasu procedur wynikających z przepisów prawa. Piąte, kontrola i nadzór nad rozmaitymi formami aktywności i działalności obywateli organizacji, np. sprawowanie nadzoru nad stowarzyszeniami, fundacjami, klubami sportowymi czy domami kultury. Szóste, funkcja prognozowanie i planowania, gdzie administracja publiczna tworzy plany i strategie rozwojowe w odniesieniu do obszaru, które administruje na poziomie ogólnopaństwowym, regionalnym czy lokalnym. Siódme, funkcja organizatorskiej administracji, gdzie administracja przypisuje się role kreatywnego uczestnika życia społecznego czy politycznego w odniesieniu do wspólnoty, których interesem zarządza. Skazać można np. organizację życia wspólnoty gminnej, pozyskiwanie funduszy na rozwój lokalny itp. Przemiany polskiej administracji publicznej a integracja europejska.
Władza niegdyś skupiona w oprębie administracji staje się coraz bardziej rozproszona. Rozproszenie to przebiega w co najmniej kilku kierunkach i dokonuje się pod wpływem licznych czynników. I tak rozwój tendencji partycypacyjnych sprzyja przeniesieniu władzy w kierunku rozwijających się społeczeństw obywatelskich, gdzie coraz większe znaczenie zaczynają odgrywać organizacje pozarządowe oraz formalne i nieformalne ruchy społeczne. Z drugiej strony zmiany determinują powszechnie obserwowane tendencje wynikające z szeroko rozumianej ekonomizacji życia politycznego i społecznego. Tam beneficjentem znacznych zasobów władzy stają się struktury gospodarcze i aktywne ekonomicznie i gospodarczo podmioty. Rozproszenie władzy dokonuje się również w ujęciu wertykalnym. Rozumie się przez to z jednej strony ruchy i tendencje zmierzające do decentralizacji władzy publicznej.
Objawia się to wzrostem znaczenia struktur samorządowych, zarówno lokalnych, ale także tych na poziomie regionalnym, z uwzględnieniem wszelkiej maści federalizmów. Z drugiej strony władza w państwach ulega naciskom i wpływom toczących się procesów ponadnarodowych, gdzie wymienić można globalizację, rozrost organizacji struktur ponadnarodowych oraz tendencję ingerencji międzynarodowej z integracją oboropejską na czele. Ze względu na polską administrację publiczną warto prześledzić dwie tendencje przemian. Pierwsza to zmiany administracji państwowej, które dokonały się właśnie pod wpływem członkowstwa w Unii Europejskiej. Drugie to te, przed którymi polska administracja obecnie staje, gdzie impulsem zmian jest otoczenie administracji publicznej szeroko rozumiana nowoczesność. Wpływ prawa i polityk unijnych na sposób działania oraz organizacji administracji określany jest mianem Europeizacji Administracji.
Przeczyna tych przemian leży w zobowiązaniu administracji krajów członkowskich do implementowania polityk europejskich i wprowadzania regulacji prawnych Unii Europejskiej do Krajowego Systemu Prawa. I choć Unia Europejska nie nakłada standardów w dziedzinie harmonizacji systemu prawa i organów wykonawczych, to faktem jest, że od mniej więcej lat 90. Komisja Europejska coraz większą uwagę zaczęła przewiązywać właśnie do kwestii wykonywania prawa. Tendencja ta była szczególnie widoczna podczas negocjacji prowadzonych o przystąpienie do wspólnoty europejskiej. W tym czasie dużo energii i czasu poświęcono na kwestii związane z przygotowaniem do realizacji polityk wspólnotowych, do budowania odpowiednich struktur administracyjnych, a odpowiednich m. in. za implementowanie funduszy unijnych czy podwyższenie zdolności instytucjonalnych do szybkiego przyjęcia prawa unijnego. W praktyce działania te oznaczały m. in.
pomoc finansową na dostosowanie prawa krajowego, szkolenie urzędników. Rozbudował aparatu biurokratycznego w tym na poprawę funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości. W przypadku Polski szczególny nacisk został położony m. in. na kwestie związane z funkcjonowaniem służb granicznych i wydajności specjalnych, jako że granica Polski po przystąpieniu do Unii Europejskiej stała się zewnętrzną granicą Unii Europejskiej. Integracja europejska spowodowała mniejsze lub większe zmiany w obrębie wewnętrznych struktur administracyjnych. Zmiany polegały m. in. na zwiększeniu liczby urzędników, podwyższeniu ich kompetencji w prowadzeniu standardów monitoringu polityk czy tworzeniu wyspecjalizowanych w zakresie współpracy europejskiej dodatkowych komórek w aparacie administracyjnym. Zmiany te dotyczą zarówno administracji rządowej jak i samorządowej.
Jako przykład przywołać można choćby powołanie Komisji Europejskiej Rady Ministrów, który w latach 2004-2009 był jednym z trzech stałych komitetów Rady Ministrów, czy utworzeni Komisji do spraw wykorzystania funduszy Unii Europejskich przez Radę Miasta Krakowa. Zmiany dotyczą także zwiększenia koordynacji pomiędzy poszczególnymi podmiotami administracji, między sektorami oraz pomiędzy administracją centralną i samorządową. Kwestia rozwoju regionalnego, która w przypadku Polski sprowadza się niemal wyłącznie w wykorzystanie środków europejskich jest tym obszarem, gdzie współpraca na linii rząd-samorząd jest szczególnie istotna. I choć nie są to tendencje, które można by interpretować w kategoriach unifikacji struktury administracyjnych na poziomie europejskim, to oddziaływanie jest dość silne i determinuje zmiany w obrębie struktury, ale także kultury urzędniczej. Integracja europejska i jej wpływ na administrację objawia się także realnymi ograniczeniami działania.
To z jednej strony wpływ prawa europejskiego i instytucji unijnych, które pod wieloma względami przyjmują lub ograniczają tradycyjne kompetencje państwa narodowego. I tu jako przykład przywołać można choćby wspólny rynek i w konsekwencji utratę wpływu na politykę celną, czy ograniczenia w zakresie udzielenia pomocy publicznej, kolejnym ograniczeniem wynikające z faktu przystąpienia do Unii Walutowej. Dziś Polskie oczywiście ten problem nie dotyczy, ale perspektywa utraty atrybutu suwerenności, jakim jest narodowa waluta i wpływ na politykę pieniężną i kursową ciągle stanowi jeden z najistotniejszych argumentów przeciwko przyjęciu waluty europejskiej.
Integracja europejska to nie tylko unifikacja ograniczenia suwerenności, wraz z przystąpieniem do struktur Unii Europejskiej administracja państw członkowskich uzyskały prawo i kompetencje w zakresie uczestniczenia w procesach tworzenia polityk oraz prawa wspólnotowego, a zatem mogą przynajmniej potencjalnie wpływać na funkcjonowanie Unii Europejskiej jako całości. Urzędnicy krajowej są obecni w każdym etapie prac instytucji międzynarodowych, zwłaszcza Rady Unii Europejskiej oraz komitetów ministrialnych takich jako RAPER czy ECOFIN. Przedstawiciele administracji narodowych uczestniczą także w pracach komitetów przy Komisji Europejskiej. Niemniej warto zauważyć, że siła, a zatem faktyczny wpływ administracji państw narodowych jest w znacznym stopniu funkcją realnej siły i potencjału państw jako całości Unii Europejskiej. Kiedy zatem pozycja państwa jest silna, to państwo poprzez swoją administrację realnie wbywa na kształt i formułę tworzenia struktur europejskich.
Kiedy państwo jest słabe, wtedy niejako podwójnie, poprzez implementację ustanowionego już prawa, jak i brak wpływu na tworzenie prawa europejskiego, staje się podmiotem zmian, u których źródła znajduje się integracja europejska. Polska administracja publiczna, a współczesne trendy. Kierunki otwartej administracji. Integracja europejska, tak jak wcześniej wspomniano, jest tym mechanizmem, który sukcesywnie już przez co najmniej 20 lat zmieniał i nadal zmienia polską administrację. Integracja europejska nie jest rzecz jasna jedynym impulsem zmian, a Polska nie może pozostać głucha i ślepa na wyzwania współczesności. Wyzwanie, jakie stoją przed administracją publiczną, mają bezpośredni związek i swoją przyczynę ze zmieniającym się otoczenia społecznym, technologicznym, gospodarczym, ale także samej administracji. W pierwszej kolejności to potrzeba wynikająca z przemian współczesnych społeczeństw, dokonujących się pod wpływem rozwoju technologii, interesu i mediów społecznościowych.
Skazać można tu na dwie prawidłowości. Pierwsza to trend do wytworzenia sytuacji, gdzie interakcja na poziomie administracji obywatel również byłaby osadzona w internecie. Skąd nie z zasadą, że skoro wszystkie inne kultura, rozrywka, edukacja, finanse dzieją się w internecie, to administracja publiczna również powinna tam zaistnieć i sprawnie funkcjonować. Druga obserwowana prawidłowość to zmieniający się charakter interakcji. Z poziomu czysto informacyjnego stopniowo przekształca się ona w relacje oparte na mechanizmach przetwarzania i dzielenia się, sharing society. Idąc tym tropem nasuwa się stwierdzenie, że obywatele i inne podmioty powinny mieć swobodę w komunikowaniu swoich potrzeb do administracji. Powinny mieć możliwość wpływania na podejmowanie decyzji i kształtowanie realizowanych polityk. Drugi obszar to przemiany technologiczne.
Nowoczesne technologie są coraz szybciej i w większym stopniu powszechny i udostępniany. Stają się relatywnie tańsze i prostsze w obsłudze. W tym elemencie nie bez znaczenia są również coraz większe kompetencje i wiedza użytkowników na temat technologii. Technologie są coraz bardziej dostępne dla biznesu, punkt miotów prawnych i osób prywatnych. Nasuwa się zatem oczekiwanie, by administracja publiczna nie była w tym względzie wyjątkiem, skoro zaawansowane technologie są wykorzystywane z sukcesem w tak wielu obszarach i dziedzinach życia społecznego. Trzeci obszar potrzeb to konieczność wzrosła, efektywność ekonomicznej administracji publicznej. Tendencja ta stała się szczególnie widoczna podczas kryzysu ekonomicznego, gdzie cięcia i konieczność oszczędzania dotyczyły wprawdzie w różnym stopniu, ale każdego.
Nie dziwi zatem fakt, że szczególnie w relacji do administracji, jako na ważną potrzebę wskazywano na konieczność podjęcia działań zmierzających do oszczędności wydatków sektora publicznego. W tym względzie dość jednoznacznie szansę upatruje się w możliwościach, jakie niesie ze sobą informatyzacja administracji publicznej. Zrost udziału EUSUK i ogólny rozwój e-administracji. I tak dla przykładu szacunkowe dane dla Unii Europejskiej to oszczędności w administracji rzędu 15 do 20%, co daje kwotę około 40 miliardów euro rocznie w skali wspólnoty. Oszczędności wynikają mają z ograniczenia zatrudnienia w sektorze, bardziej efektywnego wykorzystywania gromadzonych i przechowywanych danych publicznych oraz zrostu zaangażowania obywateli przy kształtowaniu, ale przede wszystkim przy realizacji polityk publicznych. I czwarty obszar potrzeb to potrzeby faktycznie wynikające z trzech poprzednich uwarunkowań, ale materialnie skupiają się wokół samej administracji.
Są to potrzeby, które można określić jako zmiany priorytetów, roli polityk i administracji publicznej. Dotychczasowa struktura była odpowiednia raczej dla społeczeństw industrialnych. Tym samym w mniejszym stopniu jest dopasowana do struktury społecznej informacyjnego, któremu towarzyszą tendencje do decentralizacji i przeplatania podmiotów oraz funkcji. I tak w coraz większym stopniu standardem staje się postulowany model administracji oparty na zasadach przejrzystość, transparentność oraz dostępność. Jako na środki do realizacji tych celów wskazuje się przede wszystkim na otwartość i powszechny dostęp do informacji publicznej o działaniach administracji i innych podmiotów z założeniem możliwości ich przetwarzania. I to zarówno na użytek publiczny, prywatny, ale także komercyjny.
Co to wszystko może właściwie oznaczać? Jakie to procesy niosą konsekwencje dla państw i administracji? Jaki jest kierunek tych zmian? Odpowiedzi na te i inne pytania może być oczywiście kilka. Jedną z częściej przywoływanych w tym kontekście jest koncepcja otwartego rządu, czyli Open Government. Wyznaczenie celu strategicznego, jakim jest zwiększenie poziomu otwartości instytucji publicznych jasno wyznaczony kierunek rozwoju administracji. Przyczynia się do między innymi strukturalnej transformacji i podniesienia jakości świadczonych usług. Open Government to także spodziewane zmiany społeczne. Oczekuje się, że obywatele staną się bardziej zaangażowani aktywni, a rezultaty ich kontaktów z administracją będą odznaczały się większą niż dotychczas z konstruktywnością. Komunikacja między społeczeństwem a rządem stanie się bardziej dynamiczna, a sam rząd będzie bardziej wyraźliwy i chłonny na potrzeby otoczenie.
Równocześnie podkreśla się, że w wyniku zmian usługi będą proste, intuicyjne i w większym stopniu dostosowane do potrzeby możliwości odbiorców. A jaka jest odpowiedź na tak zmieniające się otoczenie w przypadku wizji rozwoju i przemiany w polskim modelu administracji publicznej? Pośrednie odpowiedzi na to pytanie dostarcza lektura i analiza polskich dokumentów strategicznych i programowych w zakresie rozwoju administracji. Polska 2030, trzecia fala nowoczesności, długookresowa strategia rozwoju kraju. Strategia rozwoju kraju 2020, aktywne społeczeństwo, konkurencyjna gospodarka, sprawne państwo. Strategie sprawne państwo 2020, państwo 2. 0, nowy start dla administracji. Program zintegrowanej ajoinformatyzacji państwa. W kontekście omawianych treści szczególnie istotne są zapisy strategii sprawne państwo 2020. Zwiększenie skuteczności i efektywności państwa otwartego na współpracę z obywatelami. To właśnie główny cel wskazany w treści strategii.
A jak te cele ma zostać osiągnięte? Strategia sprawne państwu zakłada w tym wymiarze konsekwentne realizowanie modelu nowoczesnego rządzenia. Wybierać się ono ma na czterech zasadniczych w tym zakresie priorytetach. Po pierwsze, przejrzystość. Przejrzystość w odniesieniu do prawa, procedur i procesu decyzyjnego. Po drugie, efektywność. A w tym usprawnienie komunikacji w obrębie samej administracji, jak i z obywatelami. Zmiany strukturalne zmierzające w kierunku sieciowości, a tym samym spłaszczanie wewnętrznych struktur organizacyjnych. Zwiększenie udziału zewnętrznych ekspertów w procesach decyzyjnych. Oraz wrażenie mechanizmów ewoluacji efektywności instytucji publicznych. Po trzecie, oparcie realizacji zadań, podejmowanie decyzji, rozwiązywanie problemów i tak dalej. Na szerokiej współpracy pomiędzy różnymi podmiotami, rzędem, a jednostkami samorządu terytorialnego oraz organizacjami społecznymi.
Po czwarte, zwiększenie zaangażowania i udziału obywateli w procesie podejmowania decyzji przez organy administracji publicznej. Tworzenie lepszego prawa, dążenie do wysokich standardów świadczonych usług. Strategie sprawne państwo wskazuje także jak ten cel wdrożenia modelu nowoczesnego rządzenia ma zostać zrealizowany. Nakreślona w strategii DROGA prowadzi przez 7 celów szczegółowych, które dla uzupełnienia wizji rozwoju polskiej administracji warto aby było w tym miejscu przytoczyć. Cel pierwszy. Otwarty rząd. Rozumiane jako otwarcie zasobów informacji sektora publicznego oraz otwarcie na współpracę z obywatelami poprzez usprawnienie procesu konsultacji i zwiększenie zaangażowania obywateli w rządzenie. Cel drugi. Zwiększenie sprawności instytucjonalnej państwa.
Rozumiane jako optymalizację i doskonalenie struktur administracyjnych, rządowych i samorządowych oraz działania zorientowane na zwiększenie efektywności i funkcjonalności urzędów administracji publicznej. Cel trzeci. Skuteczne zarządzanie i koordynacja działań rozwojowych dotyczące obszarów zarządzania strategicznego i finansowego. Polityki rozwoju państwa oraz wzmocnienie pozycji międzynarodowej. Cel czwarty. Dobre prawo. Wyrażone poprzez dążenie do uproszczenia i optymalizacji procedur prawnych oraz drożenie wysokich standardów w zakresie kodyfikacji prawa. Cel piąty. Efektywne świadczenie usług publicznych. Podniesienie efektywności i dostępności usług publicznych oraz standardizacja i nowoczesne zarządzanie usługami publicznymi. Pozostałe dwa cele zorientowane są w dziedzinach wymiaru sprawiedliwości i bezpieczeństwa, a obejmują zagadnienia, takie jak skuteczny wymiar sprawiedliwości i prokuratura oraz zapewnienie wysokiego poziomu bezpieczeństwa i porządku publicznego.
Fundamentami, na których opierać ma się realizacja powyższych celów strategicznych, to potencjały kadrowe, nowoczesne technologie informacyjno-komunikacyjne, a także wykorzystanie doświadczeń i dobrych praktyk innych państw oraz potencjału polskich ośrodków naukowo-badawczych. Całość dokonać ma się przy założeniu sprawnego zarządzania, koordynacji działań wszystkich organów administracji publicznej, redukcji biurokratycznych procedur, usprawnienia postępowania sądowego czy zwiększenia poziomu bezpieczeństwa i porządku publicznego. Z punktu widzenia wyzwań społecznych istotnym założeniem jest deklaracja zmiany pozycji obywatela. Obywatel staje się umiejscowiony w centrum zainteresowania administracji publicznej. W relacji państw obywatel to właśnie obywatel staje się podmiotem, a nie przedmiotem działań administracji. Administracja, czy to jest przed 25 lat, czy 15 i ta dzisiejsza nie jest już taką samą i tą samą.
Władza w tym przede wszystkim władza wykonawcza ulega wpływom, poddaje się trendom i podlega przemianom. I o ile administracja w dalszym ciągu odpowiadać będzie przywołanej na wstępie definicji, a jej struktura nie ulega zasadniczym zmianom i nawet funkcje pozostają raczej zbliżone do tych wskazanych, to pod wpływem rozmaitych tendencji administracja nieuchronnie zmienia się. Opisane powyżej kierunki i funkcje to najbardziej oczywiste i widoczne efekty i rezultaty aktualnie obserwowanych zmian, ale o ile integracja europejska była impulsem, którego wpływ i efekt końcowy w mniejszym bądź większym stopniu dawał się przewidzieć, to proces otwierania się administracji pozostaje w dalszym ciągu nieco nieodkadniony. Na ile uda się je uzupełnić treścią trudno w tym momencie powiedzieć.
Zadania to trudne, a ze względu na czas bardzo ambitne, ale nie niewykonalne. Zatem pytanie jakie będzie polska administracja w 2020 roku pozostaje otwarte i warto pewnie do niego powrócić za kolejne 5 lat. .
S K R Y B O T
Skrybot. 2023, Transkrypcje video z YouTube
Informujemy, że odwiedzając lub korzystając z naszego serwisu, wyrażasz zgodę aby nasz serwis lub serwisy naszych partnerów używały plików cookies do przechowywania informacji w celu dostarczenie lepszych, szybszych i bezpieczniejszych usług oraz w celach marketingowych.